مقایسه ارزش غذائی (کیفیت پروتئین و انرژی متابولیک) شیرخشک و کشک

بعلت دامداری ایلی و عدم دسترسی اغلب گله داران دهات ایران به کارخانه شیر پاستوریزه مازاد شیر تولید شده تبدیل بکشک گردیده و بدینوسیله قابلیت نگهداری آنرا زیاد مینمایند. مقداری از این کشک در تغذیه انسان و مازاد آن در تغذیه طیور ایران مصرف میگردد. از آنجائیکه هیچ گونه اطلاعی از ارزش غذائی این ماده پروتئینی در تغذیه طیور در دسترس نمی باشد، آزمایشاتی انجام گردید تا ارزش پروتئینی کشک و میزان انرژی قابل استفاده آن تعیین و با شیر خشک مقایسه گردد. جهت تعیین و مقایسه ارزش کیفی پروتئین کشک و شیرخشک از gross protein value (gpv) و برای تعیین انرژی قابل استفاده کشک و شیرخشک از انرژی متابولیک (metabolizable energy) استفاده گردید. بمنظور تعیین این ارزشها سه آزمایش هر کدام بمدت 2 هفته بروی 200 جوجه گوشتی دوهفته ای نر دورگه انجام گردید. در آزمایش اول gpv شیرخشک (drum dried skim milk)، کشکی که از شیرخشک مزبور تهیه شده بود و کشکی که از شیر بدون چربی گاو تهیه شده بود تعیین گردید. مقدار gpv این سه ماده بترتیب برابر با 87، 99 و 133 بود (این اختلاف از نظر آماری در سطح یک درصد معنی دار بودند). جهت تعیین رل احتمالی عوامل ناشناخته رشد (که ممکن است در اثر تبدیل شیرخشک بکشک بوجود آمده باشد) در gpv کشک آزمایش دوم انجام گردید. در این آزمایش gpv شیرخشک (spray dried skim milk) شیرخشک مزبور همراه با پس آب خشک شده ماست و کشکی که از شیرخشک مزبور تهیه شده بود تعیین گردید و مشاهده شد که میزان gpv این سه ماده بترتیب برابر با 94، 94 و 113 است این اختلافات از نظر آماری در سطح یک درصد معنی دار بوده است . بدینترتیب مشاهده گردید که برتری کشک نسبت بشیرخشک در اثر عوامل ناشناخته رشد موجود در کشک نیست . آزمایش سوم انرژی متابولیک سه ماده غذائی را که در آزمایش اول بکار رفته بود تعیین میکرد. در این آزمایش مشاهده شد که انرژی متابولیک این سه ماده بترتیب برابر 723ˆ2، 928ˆ3 و 127ˆ4 کیلوکالری در هر گرم ماده خشک بوده است (این اختلافات از نظر آماری در سطح یک درصد معنی دار بوده است). بدینترتیب مشاهده گردید که انرژی متابولیک کشک بیشتر از شیرخشک بوده و زیادتر بودن این انرژی با میتوان بعلت عدم وجود لاکتوز در کشک دانست ، زیرا لاکتوز علاوه براینکه دارای قابلیت هضم کمی است باعث لینت (زیاد کردن سرعت عبور مواد غذائی از روده) نیز میگردد. آزمایشات میکروبیولوژیکی نشان داد که درصد آمینواسید لایزین پروتئین شیرخشک و کشک با هم برابر هستند ولی درصد آمینواسید میتونین پروتئین کشک بیشتر از شیرخشک میباشد. بطورکلی نتیجه این آزمایشات نشان داد که در اثر فعالیت میکرو اروگانیزمها که در تهیه کشک بکار میرود مواد متشکله شیر آنچنان تغییراتی مییابند که قابلیت استفاده آنها برای جوجه بمراتب بیشتر از خود شیر خواهدبود.